DoÄŸal ve geleneksel yöntemlerin bireysel ve çevresel saÄŸlığımıza faydasını gördükçe artık biz de anneannelerimiz gibi çamaşırı çamaşır sodasıyla, yıkayıp güneÅŸte kurutmaya, tenimizi ve saçlarımızı halis zeytinyaÄŸlı sabunla yıkamaya, yerleri Arap sabunuyla fırçalamaya, sirkeli suyla paspas yapmaya tekrar baÅŸlıyoruz. ÇoÄŸu kiÅŸinin buna vakti yok, ya da bu yöntemlerden haberi yok!. Temizlik için "bahar kokulu", "beyazdan daha beyaz yapan", "iz bırakmadan pırıl pırıl yıkayan", "mikroplardan arındıran" kimyasal yardımcılarımız var nasıl olsa!.
​
Bir kimyager olarak bunların çoÄŸunun petrol türevli ve sentetik olduÄŸundan bedenimize ve doÄŸaya zararlı olduÄŸunu söylesem, ticari amaçlı reklamlara mı yoksa bana mı inanırsınız acaba? Çekici yapay kimyasal kokuları burnunuza çektikçe her yerin temiz olduÄŸuna ya da o yiyeceÄŸin çok besleyici ve lezzetli olduÄŸuna inanmamak gerekiyor? Hatta çoÄŸu faydalı ÅŸeyin kokusu ve tadı öyle çekici deÄŸildir.
​
Genç yaÅŸlarda alerjilere, kansere yakalandıkça anlıyoruz ki, evet ev ve cilt temizli kimyasallar pratik ve her yerde ancak bizi ve doÄŸayı yavaÅŸ yavaÅŸ zehirliyor. Bilinçlendikçe artık saçlarımızı, vücudumuzu, evimizi, eÅŸyalarımızı, giysilerimizi ve yediÄŸimiz yemeÄŸin artıklarını temizlerken (!) bedenimizi, suyu, toprağı, havayı, doÄŸal ortamları nasıl kirlettiÄŸimizin farkına varıyoruz ve hem patik hem de ekonomik ekolojik – doÄŸal - geleneksel yöntemlere tekrar geri dönüyoruz.
​
AÅŸağıda, her zaman kolaylıkla bulabileceÄŸimiz alternatif doÄŸal kimyasallardan bahsedilmiÅŸtir. DiÄŸer linklerde de genel saÄŸlık, cilt ve makyaj temizliÄŸi, ev temizliÄŸi ve çamaşır yıkamakla ilgili insan saÄŸlığını ve çevreyi tehdit etmeyen, organik - doÄŸal temizlik maddelerinden en etkin ve kolay bulunanları bulabilirsiniz. Bunların da aşırısı zararlı etki yapabilir ve her ihtimale karşı eldiven ve ağızlıkla kullanılmasını tavsiye ederiz. Ayrıca bu organik ve pratik çözümler size tasarruf yapma olanağı da saÄŸlar.
​
"Ekolojik Kimya" seminer ve atölye çalışmaları için iletiÅŸime geçebilirsiniz.
Karbonat olarak bilinen Sodyum Bikarbonat, kimyasal formülü NaHCO3 olan bir kimyasal bileÅŸiktir. Sodyum tuzlarından birisidir. Suda çözünen beyaz kristal tozdur. Antiasidik, yani bazik olduÄŸundan hafif alkali, acımtırak tadı vardır. Aktar, eczane ve marketlerde bulunabilir. YediÄŸimiz hazır yiyecekler ve hemen hemen katkı maddeleri vücudumuzu asidik yapar. Bu da bedenin kanın dengesini bozar ve birçok rahatsızlığa, hastalığa neden olur. Karbonat bazik ( anti-asidik ) bir madde olduÄŸundan az miktarda alınması vücudun asiditesini azaltır ve alkali olmasına yardım eder.
Hamuru kabartmak için kullanılan kabartma tozu genellikle Sodyum bikarbonatın (NaHCO3), kuru asidin (H+) ve mısır niÅŸastasının birleÅŸimidir. Sıcaklığın (50 °C ve üstü), suyun ve asidin etkisiyle kabartma tozundaki karbonat bileÅŸenlerine ayrılır. Bu iÅŸlem sırasında karbondioksit (CO2) gazı açığa çıkar, gaz kabarcıkları oluÅŸur ve hamur genleÅŸir.
Karbonat temizlemede de çoÄŸu zaman çamaşır sodası ve boraksla beraber etkin olarak kullanılır. SaÄŸlığa ve çevreye zararlı, petrol türevleri içeren deterjana karşı alternatiftir. Karbonatın bu temizleme gücünü kimyasal olarak ÅŸu ÅŸekilde açıklayabiliriz: Kaynamış suda karbonat CO2sinin yarısını kaybederek soda (Na2CO3) oluÅŸturur:
​
2NaHCO3 + ısı ———> Na2CO3 + H2O + CO2
Na2CO3 + H2O ———> NaHCO3 + NaOH
Çamaşır sodası, adından da anlaşılacağı üzere çamaşır temizliÄŸinde kullanılan en etkili doÄŸal temizlik ürünüdür. Kimyasal adı Sodyum Karbonat, formülü Na2CO3. DoÄŸada beyazımsı, ÅŸeffaf ve taÅŸ ÅŸeklindedir. Bazik bir tuzdur ve suda çözünebilen bir yapıya sahiptir. Temizlik ürünü olarak yıllarca kullanılmıştır. Sabun ve cam yapımında da kullanılır. 1900 yılların başında deterjanın icadı ve 1950li yıllardan sonra yaygınlaÅŸmasıyla ikinci plana itilmiÅŸ ancak hala piyasada toz ya da tuz ÅŸeklinde piyasada satılmaktadır. Son yıllarda doÄŸal saÄŸlığa dönüÅŸ ile birlikte daha yaygın kullanılmaya baÅŸlanmıştır. Çamaşır makinelerinde kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.
Kir ve birçok yaÄŸ ve petrol türevlerini sabunlaÅŸma saÄŸlayarak ve suyla atarak etkin temizlik saÄŸlar. DoÄŸru metotlarla kullanılırsa deterjana göre çok daha etkilidir. Kireçli - Sert sudaki kalsiyum (Ca) magnezyum gibi (Mg) kireç oluÅŸturucu mineralleri çöktürerek suyu yumuÅŸatır, böylece kireçlenmeyi önler. Sert suyu yumuÅŸatarak sabunu daha çok köpürtür ve etkin temizlik yapmasını saÄŸlar. Çamaşır suyu gibi zararlı kimyasal gazlara - dumana neden olmaz. Ancak yine de koklanmamalıdır. Çevreye zararlı etkisi deterjanlara göre çok daha azdır.
​
.
Boraks, bor’un oksi-asidinin tuzudur. Su, oksijen, sodyum ve bor minerallerinden oluÅŸan doÄŸal bir karışımdır. Elementsel bor doÄŸada bulunmaz. Dünyanın en zengin boraks yatakları Türkiye’de bulunur. Temizleme ve antiseptik özellikleri vardır. Antifungal, antibiyotik özellikleriyle güçlü bir doÄŸal dezenfektandır. Mantar oluÅŸumunu önlediÄŸinden koku giderici olarak kullanılabilir. Bu özelliÄŸiyle küflenmeyi de önler. Ayrıca beyazlatır, suyun kirecini azaltarak yumuÅŸamasını saÄŸlar.
Kristal haldeki boraks renksizdir ve parlak ÅŸeker kristalleri gibi görünür. Suda ve gliserinde çözünür. Fakat alkolde çözünmez. Çamaşır makinelerinde kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur. Çevreye zararlı etkisi deterjanlara göre çok daha azdır. Boraks elle çok temasında alerji ve tahriÅŸ yapabilir. Sindirim yoluna zarar verebilir bu nedenle yutulmamalıdır. AkciÄŸerlere zarar verebileceÄŸinden solumamak daha doÄŸru olur. Aktar ve kimya ürünleri satılan marketlerde bulunabilir.
​
​
Kimyasal adı “ asetik asit” olan sirke, düÅŸük alkollü içkilerin veya ÅŸekerli ve niÅŸastalı çözeltilerin faydalı sirke bakteriyle mayalanmasıyla meydana gelen sulu bir çözeltidir. Mayalanmayı sirke bakterisi ( mycoderma aceti ) denen bir mikroorganizma yapar. Sirke bakterisi alkollü çözeltilerde geliÅŸir ve alkolü yükseltgeyerek asetik asit ve suya dönüÅŸtürür. Eldesi iki basamakta ÅŸöyledir:
CH3CH2OH + O2 → CH3COOH + H2O
Sirke, sadece bir salata sosu deÄŸil, aynı zamanda cildinize, saçınıza, evinizin hijyenine kadar pek çok konuda yararı vardır. Organik olduÄŸundan insan ve çevre saÄŸlığına zararı olmaz. ( Mide sorunu olanların doktor kontrolünde kullanması gerekebilir. ) Cildin pH deÄŸerini dengelemek ve antiseptik etkisiyle mikroplardan arındırmak için kullanabilirsiniz. Tonik yerine doÄŸal elma sirkesini sulandırarak pamuk ile yüzünüze uygulayabilirsiniz. Bunu geceleri yüzünüzü yıkadıktan sonra ve sabah yüzünüze nemlendirici sürdükten sonra yapabilirsiniz. Elma sirkesini hafif kompres yaparak uyguladıktan sonra gece boyunca sirkenin cildinizde kalması, ciltteki yaÅŸlanma lekelerinin ve sivilce izlerinin geçmesine yardım eder.
​
ÇeÅŸitli eÅŸyaları temizlerken sirke kullanmak, evde ve günlük hayatta doÄŸal olmayan kimyasal temizlik ürünlerinin tüketimini azaltmak anlamına gelir. Böylece bu maddelerin bedenimizde ve çevrede oluÅŸturduÄŸu zararlı etkileri azaltmış olursunuz.
​
​
Limon, terpene olarak adlandırılan D-limone hidrokarbonları içerir. Bunlar limonun koku ve tadını verirler. Limonlar önemli miktarda sitrik asit de içerirler. Bu nedenle asidiktirler, ( Strik Asit ) pH deÄŸerleri düÅŸüktür ve ekÅŸi tada sahiptirler. 100 ml limon suyu yaklaşık 5 g sitrik asit içerir. Çok zengin potasyum, kalsiyum ve bakır kaynağıdır. limon, asidik-ekÅŸi tat olmasına raÄŸmen içeriÄŸinde bulunan zengin potasyum ve magnezyum sayesinde suyun içinde ve vücutta alkali etki gösterir.
Sinir iletimini saÄŸlayan bu katyonlar sayesinde zihinsel zindelik ve parlaklık verir. Limon yüksek derecede bioflavonoidler içeriÄŸinden dolayı stresle mücadelede de etkilidir. Kolesterolü azaltır. Limon kabuÄŸunun içerisinde bulunan polifenol flavonoidlerin sayesinde kolesterolün dengelenmesini saÄŸlar, böylece kalp saÄŸlığının korunmasına katkı saÄŸlar. Ameliyatlardan sonra ödem oluÅŸması, kanın pıhtılaÅŸması gibi durumları engeller. Birçok doktor ödem riskini azaltmak için limon çayını önerir. Bunun yanında anesteziden kaynaklanan toksin etkilerini giderir.
​
Tuz, yaÅŸamın temel öÄŸelerinden biridir. Tuz hücrelerimizde biyokimyasal reaksiyonlardan geçip, vücut fonksiyonlarında görev alır. Suyun damarlarımızda ve hücrelerimizde durabilmesi tuz sayesinde mümkündür. Tuz ayrıca sinirlerimizin iletisini saÄŸlamakta, kaslarımızı kasmakta, çeÅŸitli besin maddelerinin hücre içine girmesini saÄŸlamaktadır. Tuz sadece yediklerimize lezzet katmakla kalmaz, bize huzur ve mutluluk verir. Yani tuzun insan psikolojisi açısından da faydaları vardır. Nitekim ABD’deki Iowa Üniversitesi’nden araÅŸtırmacılarca hazırlanan bir raporda, tuzun doÄŸal bir antidepresan olabileceÄŸi görüÅŸüne yer verilmiÅŸtir. AraÅŸtırmaya göre fareler üzerinde yapılan deneylerde tuz eksikliÄŸinin, hayvanları normalde yapmaktan hoÅŸlandıkları aktivitelerden uzak durmaya yönelttiÄŸi görülmüÅŸ ve bu durum depresyonun bir iÅŸareti olarak yorumlanmış. Bu yüzden koruyucu saÄŸlık ve zihinsel dinginlik için de önemli bir unsurdur.
Uzmanlara göre rafine edilmiÅŸ tuzdan kaçınılması gerekiyor, çünkü rafine edilmiÅŸ tuz vücutta ödem oluÅŸmasına neden oluyor, oysa doÄŸal kaya tuzu‘nun anti-ödem özellikleri var ve içinde barındırdığı vücuda gerekli bir çok minerali de içeriyor. Çünkü rafine tuz, daha çok yaÄŸ, plastik ve deterjan sanayisinde kimyevi amaçlı kullanılmakta ve saf olması gerekmekte. Bu saf tuzun, yani içindeki bir çok mineralin çıkartılarak sadece sodyum klorür ( NaCl ) kalması saÄŸlanıyor ve çoÄŸu sanayiden arta kalanlar sofra tuzu olarak kullanılmaktadır. Bu sebeple, içeriÄŸinde sodyum klorür dışında hiç bir madde bulunmayan, tamamen saflaÅŸtırılmış, geometrisi ve kristal yapısı bozulmuÅŸ rafine tuzu tüketmemek gerekir. Oysa rafine edilmemiÅŸ, kimyasal madde katılmamış kaya tuzu içinde 80’den fazla mineral vardır. Bunların içinde fazlası zararlı olan eser miktarda zararlı mineraller de bulunabilir o yüzden ürününe güvendiÄŸimiz, kontrolden geçirilmiÅŸ yerlerden kaya tuzu ( Himalaya, Çankırı ) almak gerekir. Ama bu, rafine edilmiÅŸ sofra tuzunun saÄŸlıklı olduÄŸu anlamına kesinlikle gelmez.
​
